Ptaki w ogrodzie i historia pewnego wyklucia

Jałowce być może nie są najpiękniejszymi gatunkami krzewów ogrodowych. Potrafią nie tylko ukłuć ogrodnika, czy ogrodniczkę, ale tez tak się rozrosnąć, że zamiast zdobienia stają się straszydłem ogrodowym. Jałowce pospolite mają jednak jedną niewątpliwą zaletę - są częstym schronieniem ptaków, które tutaj wiją sobie gniazda i oczekują piskląt.

Pewnie nie jesteśmy tego nawet świadomi, ile ptaków wije sobie w maju gniazdka w naszym ogrodzie. Słyszymy tylko wieczorem ich śpiewy, czasem doceniamy brak komarów czy innych owadów albo szkodników. Ptaki odgrywają bowiem ważną rolę w ograniczaniu szkodliwych owadów – zjadają dorosłe chrząszcze, czy muchówki. Wyszukują również jaja i larwy owadów w kryjówkach w glebie i korze drzew. Najbardziej popularne ptaki ogrodowe i miejskie (sikory, pliszki, muchołówki, szpaki, kowaliki, pełzacze, dzierzby, rudziki, zięby pospolite, wilgi, pokrzewki, krętogłów pospolity, dudki, słowiki, drozdy, kopciuszki, dzięcioły, czy kukułki) na zakładanie gniazd często wybierają sobie stare i gęste jałowce. Tak jak poniżej (kapturka):

Jajka ptaka złożone w gałęziach jałowca Jajka ptaka złożone w gałęziach jałowca
Jajka w gnieździe - w jałowcu Jajka kapturki w gnieździe - w jałowcu

Chcąc budować ekologiczny system w ogrodzie, który stworzy możliwości rozwoju wielu gatunkom, należy ptakom stwarzać jak najlepsze miejsca bytowania i gniazdowania. W tym celu warto posadzić rośliny, które będą dla nich źródłem pokarmu przez cały rok, a także miejscem schronienia. Do innych, poza wspomnianym całorocznym jałowcem pospolitym, roślin, które skuszą ptaki do pozostania u nas są rośliny pnące (np. bluszcz pospolity, winobluszcz japoński i trójklapowy (dzikie wino), hortensja pnąca, wiciokrzew, głóg, kalina); Berberys Thunberga, czarny bez, ciernista śliwa, dereń świdwa, czy jeżyna. Jak nie trudno zauważyć, gatunki te są gęste i często cierniste, co stanowi dodatkową ochronę przed wrogami ptaków np. kotami.

Pierwszy dzień po wykluciu sie piskląt kapturki Pierwszy dzień po wykluciu sie piskląt kapturki
Gniazdo w jalowcu - typowe dla kapturki Gniazdo w jalowcu - typowe dla kapturki

Kapturka, pokrzewka czarnołbista, pokrzewka czarnogłowa (Sylvia atricapilla) – gatunek małego, częściowo wędrownego ptaka z rodziny pokrzewkowatych (Sylviidae). W Europie to najpospolitsza pokrzewka. W Polsce to średnio liczny (lokalnie liczny) ptak lęgowy na całym obszarze kraju, pospolity. W zdecydowanej większości odlatuje na zimę na południe, jednak coraz częstsze są przypadki zimowania w kraju. Kapturka to jedyny gatunek pokrzewek, który zimuje w środkowej i zachodniej Europie. W warunkach panującej tu dość chłodnej zimy żywi się bowiem częściej pokarmem roślinnym niż inne pokrzywki, np. owocami bzu czarnego, jarzębiny i kaliny Część tutejszych populacji, która migruje z Europy Zachodniej kieruje się zwykle do zachodniej Afryki, a populacje wschodnioeuropejskie do wschodnich rejonów Czarnego Kontynentu. Większe zagęszczenia tego gatunku występują na bardziej zadrzewionych terenach. Duże populacje żyją normalnie w parkach miejskich zachodniej i południowej Polski.

Gatunek pod ochroną  Kapturka, pokrzewka czarnołbista, pokrzewka czarnogłowa Gatunek pod ochroną Kapturka
Gatunek pod ochroną  Kapturka Gatunek pod ochroną: Kapturka

W przeciwieństwie do innych pokrzewek, gdzie trudno odróżnić płeć nawet trzymając osobnika w ręku, u kapturki dymorfizm jest widoczny. Samiec ma na głowie lśniącą czarną czapeczkę sięgającą do krawędzi oka . U kapturki pod dość długim dziobem nie widać nigdy czarnej barwy. Policzki i potylica szare. Wierzch ciała popielatoszary, spód wyraźnie jaśniejszy (białawy), na piersi z odcieniem srebrnoszarym. Dziób i nogi szare. Samica ma czapeczkę rdzawą, również wierzch ciała bardziej brązowy - w takiej tonacji utrzymane są z resztą wszystkie pióra konturowe, boki ciała są płowożółte. Młode podobne do samic, ale upierzenie na głowie jest bardziej matowe niezależnie od ich płci. Do jesiennego pierzenia młode samce mają rdzawe czapeczki. U jednorocznych samców można dopatrzeć się pozostałości po brązowej barwie, wierzch głowy jest czerwonobrązowy, ale dominuje już u nich typowa czerń. Ubarwieniem nieco przypomina sikorę ubogą. Pod względem wielkości dorównuje wróblowi, choć ma delikatniejszą, bardziej wysmukłą sylwetkę.